De vroedschap Heugem maakte van oudsher deel uit van de Heerlijkheid Gronsveld. Dat Heugem een leengoed van enige betekenis moet zijn geweest, kan worden afgeleid uit diverse omstandigheden. De heer van Heugem (Arnold van Hoghem) bezat een versterkt huis of een kasteel te Heugem. Heugem had verder reeds in de 15e eeuw een eigen schepen- of rechtbank: de courdelle warde. Tenslotte vormde het een afzonderlijke parochie met een eigen kerk. Deze kerk, die toegewijd was aan de Heilige Michael, wordt voor het eerst vermeld in een bulle van adriaan IV in 1157. Binnen het grondgebied van Heugem bevindt zich ook het landgoed Houwert of Hogenweert, waarvan in 1734 melding wordt gemaakt.

In het midden van de 19e eeuw telde Heugem 116 huizen met 340 inwoners, een school met ongeveer 70 leerlingen en een kapel. Al deze gebouwen waren gegroepeerd langs een vijftal straten op een betrekkelijk klein grondgebied. De omvang en de vorm van Heugem is in grote mate bepaald door de loop van de Maas en de natuurlijke omstandigheden. Het dorp ligt enigszins hoger dan de omgeving. Doordat hoger gelegen gronden slechts in beperkte mate aanwezig waren, moest men komen tot een zeer dichte bebouwing.

Sinds 1920 is Heugem toegevoegd aan de gemeente Maastricht. Het telde toen 984 inwoners. Als een gunstig uitbreidingsgebied van Maastricht kon men Heugem zeker niet beschouwen. Heugem werd geteisterd door bijna jaarlijks terugkerende overstromingen. Een aanmerkelijke verbetering werd verkregen in 1935 toen de Heugemer Overlaat kon worden gedicht. Deze Heugemer Overlaat had tot doel het overtollige water van de Maas rondom Heugem en het oostelijk stadsdeel Wyck te leiden, waarna het ten noorden van Maastricht de Maas weer kon bereiken. Het zou evenwel tot 1974 duren vooraleer door de aanleg van de dijk “hoogeweerd” een definitief einde werd gemaakt aan het overstromingsgevaar. In 1983 telde Heugem in totaal 2.402 inwoners en 781 woningen. In 1982 werd begonnen met de in het plan Randwyck ontworpen uitbreiding van Heugem met 505 woningen.